Araç Kiralama Sözleşmeleri
N.Can Öztürk
-min.png)
Araç kiralama günümüzde sıklıkla kullanılan bir yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır. Gerek araç fiyatlarındaki yüksek olması gerekse birtakım geçici ihtiyaçların giderilmesi sebebiyle araç kiralamaya olan ilginin artmasıyla beraber, araç kiralama süreçlerindeki sözleşmelerin önemi de artmıştır. Bu süreçte durumu daha formal hale getirebilmek ve tarafların olası zararlarını engellemek açısından sözleşme yapmanın önemi tartışılamaz konumdadır. Araç kiralama sözleşmeleri, aracın teslim alındığı andaki durumu, kiralamanın başlangıç/ bitiş tarihlerinin belirlenmesi, cezai işlemler, tarafların yükümlülükleri vb. gibi hükümleri içeriğinde bulundurması suretiyle tarafların çıkarlarını koruyan belgelerdir. Ek olarak, herhangi bir uyuşmazlığın ortaya çıkması durumunda ise bu durumların öngörüldüğü somut bir sözleşmenin var olmasıyla birlikte çoğu sorun kolaylıkla çözülebilecektir. Aksi takdirde yani araç kiralama sözleşmesi olmaksızın kurulan ilişkilerde, tarafların iddialarını ispatlamakta zorlanacağı da açık şekilde ortadadır.
Araç kiralama sözleşmeleri çok farklı şekillerde oluşturulabilir. Bu yazıda otomobil kiralama sözleşmeleri, araç filosu kiralama sözleşmesi, iş makinaları kiralama sözleşmesi, motorbisiklet kiralama sözleşmesi, bisiklet kiralama sözleşmesi, ticari plaka kiralama sözleşmesi ve deniz araçları kiralama sözleşmesi yer alacaktır.
Otomobil kiralama sözleşmesi, kiralanan otomobilin hangi tarihler arasında kiralayana kiralanacağını, iade tarihi ve koşullarını, iadede gecikme veya kullanıcı hatasından kaynaklı arızalar durumunda uygulanacak cezai şartları belirleyen sözleşmeler olarak karşımıza çıkmaktadırlar. Kiralanacak aracın marka ve modeli ile kiralama bedeli de bu belge üzerinde bulunması gereken bilgilerdir. Bu belge kapsamında tarafların yükümlülükleri de belirtilir. Kiraya veren araç ekipmanlarını hazır ve çalışır şekilde teslim etme yükümlülüğüne sahipken kiracı, hazır ve çalışır halde aldığı aracı ve ekipmanları teslim aldığı şekilde iade ile yükümlüdür. Bu tip sözleşmede ele alınan bir diğer önemli husus da araç kiralayandayken alınan trafik cezalarının durumudur. Bu durumda ise genellikle söz konusu trafik cezalarının aracı kiralayana yansıtılması söz konusu olmaktadır.
Otomobil kira sözleşmesinden farkı adet yönündendir. Sözleşmeye konu araçların adedi yükseldikçe bu araçlar bütününe filo adı verilmektedir. Bu şekilde yapılan kira sözleşmelerinde indirim gibi hususlar söz konusu olmaktadır. Araç sayısının artmasıyla beraber kiralama ücreti de arttığı için daha detaylı sözleşmeler karşımıza çıkmaktadır. Tarafların bilgileri, sözleşmedeki araç adedi ve bu araçların plaka ve durum bilgileri, sözleşmenin süresi, kira bedeli ve bedelin ödenme şekli, sigorta koşulları, aracın bakım/ onarım/ hasar masraflarının yükleneceği taraf, fesih şartları ev uyuşmazlık halinde yetkili mahkeme seçimi gibi düzenlemeler araç filosu kiralama sözleşmesinin içeriğini oluşturmaktadır.
İş makinaları açısından gerek araçların fiyatlarının yükselmesi gerekse kullanım alanı gibi farklılıklar söz konusu olacağı için yapılacak sözleşme daha ayrıntılı şekilde düzenlenmektedir. İş makinaları kiralama sözleşmesinde, tarafların açık bilgileri ve adresleri gibi bilgiler bulunmaktadır. Sözleşmenin konusunu teşkil eden iş makinasının bilgileri ve durumu hakkında detaylı bir kısım da sözleşmede bulunmaktadır. Diğer kiralama sözleşmelerinde olduğu gibi iş makinaları kiralama sözleşmesinde de sözleşmenin başlangıç/ bitiş tarihleri, kiralananın kiralama bedeli ve bedelin ödenme şekilleri gibi hususların da düzenlendiği görülmektedir. Sözleşmede fesih koşulları ve uyuşmazlık durumları da detaylı olarak ele alınmalıdır.
Motosiklet kira sözleşmesi, kiralamanın konusu niteliğindeki motorbisikletin hangi süreler arasında kiralanacağı, motorbisikletin model ve markasının yanı sıra kiralananın mevcut durumu, taraflara yüklenen yükümlülüklerin neler olacağı ve yükümlülüklere aksi hareketlere uygulanacak cezai şartların ne olacağının detaylıca belirtilmesi gerekmektedir. Buna ek olarak teslim koşullarının da açıkça belirtilmesi taraflara olası uyuşmazlıklarda kolaylık sağlayacaktır.
Bisiklet kiralama sözleşmesi, konusu olan bisikletin kiralayana teslim edileceği ve kiralayanın kiraya verene iade edeceği tarihi belirmenin yanında kiralama bedeli ve kiralayana dair birtakım bilgileri de içinde barındırır. İki tarafa da birtakım yükümlülükler yükleyen bu sözleşmedeki yükümlülüklere aykırı haller oluştuğunda uygulanacak cezai şartları belirleyen belgelerdir.
Ticari plaka kiraya veren ile ticari plakayı kiralamak isteyen arasında hazırlanan ticari plaka kiralama sözleşmesi, taraflara yükümlülükler getiren bir kiralama sözleşmesi tipidir. Ticari plaka fiyatları çok yüksek rakamlara varabildiği için kişiler söz konusu plakaları satın alamadıkları için kiralama yolunu tercih etmektedirler. Kiralanan plakanın ve kiralananın hangi sürelerde kiralanacağı bilgileri bu sözleşme kapsamında bulunması gereken bilgilerdir. Kiralama bedelinin nasıl ödeneceği konusu da sonradan uyuşmazlığa sebebiyet verememek amacıyla açıkça belirtilmelidir. Trafik cezaları konusu bu sözleşmede daha önemli bir yer tutmaktadır çünkü sözleşmenin süresinde uzama görüldükçe alınacak trafik cezaları da artış gösterebilecektir. Yükümlülüklere uymayan tarafa uygulanacak cezai şartlar da bu belge içerisinde bulunmalıdır. Son olarak, uyuşmazlık durumunda yetkili mahkeme de sözleşme içinde düzenlenebilir.
Diğer sözleşmelerde olduğu gibi kiralanan deniz aracının detaylı bilgileri, kiralananın kiralanma süresi, iade koşulları ve yükümlülüklere aykırılık söz konusu olduğunda uygulanacak cezai şartlar gibi hususlar bu sözleşme tipinde de düzenlenmektedir. Uyuşmazlık çıktığında hangi mahkemenin yetkili olacağına da taraflar sözleşmede düzenleme yaparak karar verebilmektedirler. Deniz araçlarını konu alan bu sözleşme tipinde diğer sözleşmelerden farklı birkaç husus bulunabilmektedir. Diğer sözleşmelerden farklı olarak, sigorta koşulları vb. düzenlemeler bu sözleşmede bulunmaktadır.
Sonuç olarak, sözleşme her ne kadar çoğu ticari ilişkide önem arz etse de konu araç kiralama konusuna geldiğinde birçok olası uyuşmazlık durumu oluşabileceğinden kurulacak sözleşme tarafların kendilerini koruması açısından çok önemlidir. Tarafların yükümlülüklerinin belge altına alınmasıyla birlikte sorunsuz bir ilişkinin temelleri atılmış olur. Yükümlülüklere aykırı hareketler sonucunda dahi, bu uyuşmazlıkların çözümü kolaylaşır. Kısaca diyebiliriz ki zaten önemli olan sözleşme unsuru, araç kiralama sözleşmelerinde çok daha önemli hale gelmektedir.
