Gizlilik Sözleşmesi Türleri
N.Can Öztürk
Gizlilik sözleşmesi, gizli tutulmak istenen bilgilerin korunmasını hedefleyen ve taraflara bu bağlamda gizli bilgiyi koruma, paylaşmama gibi yükümlülükler yükleyen sözleşmedir. Bilindiği üzere her şirket veya fikir aşamasında girişim için birtakım gizli tutulması gereken bilgiler mevcuttur. Buna karşın bazı durumlarda bu gizli bilgilerin gerek şirkete fayda sağlamak gerekse girişim aşamasındaki bir fikre kaynak sağlamak için üçüncü kişi veya firmalarla paylaşılması gerekmektedir. Bu paylaşımlarda bulunurken her ne kadar tarafların birbirine güveni esas olsa da paylaşılan bilgilerin gizliliğinin bir sözleşme ile hukuken koruma altına alınması önemlidir. Özellikle son zamanlarda girişimcilik sektöründeki gelişmelerin ardından gizlilik sözleşmeleri konusu da ivme kazanmıştır. Fikir, girişimcilikteki en önemli parça olarak atfedilebilir ve bu fikrin korunması da son derece kritiktir. Bu sebeple, tarafların yapacağı gizlilik sözleşmesi ile gizli bilgilerin korunması sağlanmış olur.
Gizlilik sözleşmelerinde mutlak şekilde bulunması gereken birkaç temel nokta mevcuttur. Bu noktalar gizli bilginin tanımı yani hangi bilgilerin paylaşılıp hangi bilgilerin paylaşılamayacağının sınırının çizilmesi, sözleşmenin başlangıç ve bitiş sürelerinin açıkça belirlenmesi, söz konusu gizli bilgilerin nasıl korunacağıyla alakalı temel maddelerin yer alması, sözleşme uyarınca taraflara hangi yükümlülüklerin yükleneceği ve bu yükümlülüklerin ihlali söz konusu olduğunda uygulanacak cezai hükümlerin ne olacağı konularının bulunması ve gizli bilginin iadesi noktalarıdır. Buna ek olarak taraflar herhangi bir uyuşmazlık söz konusu olduğunda hangi mahkemenin yetkili olacağını da sözleşmede belirleyebilme imkanına sahiptirler. Bahsi geçen tüm noktalar taraflarca detaylı ve açık bir şekilde ele alınıp ortaya koyulması gereken noktalardır. Sözleşmedeki herhangi bir eksiklik veya muğlaklık ileri süreçte çok daha büyük sıkıntılara yol açabilmektedir.
Gizlilik sözleşmelerini tarafları açısından üç alt başlıkta incelemek yerinde olacaktır.
Çalışanlar için gizlilik sözleşmesi, işveren ile çalışan veya çalışma adayı arasında hazırlanan bir gizlilik sözleşmesidir. Taraflar arasında hazırlanacak sözleşmenin konusunu gizli bilginin tanımı ve bu bilgilerin ifşa edilmemesi, korunması oluşturur.
Bu sözleşme uyarınca işveren KVK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) kapsamında çalışan için işlediği verileri korumayı ve ifşa etmemeyi kabul ederken çalışan veya çalışma adayı da iş görme yükümlülüğünü yüklendiği iş hakkında kendine açıklanan fikir, proje vb. bilgilerin koruyacağını ve ifşa etmeyeceğini taahhüt eder.
Çalışanlar için gizlilik sözleşmesinde öncelikle sözleşmenin süresi belirlenmelidir. Sürenin belirlenmesinde, sözleşmede tanımı yer alan gizli bilgilerin hangi sürelerde gizli kalması gerektiği hususu önem taşımaktadır. Bahsi geçen sözleşmenin tarafı olan şirketin içinde bulunduğu piyasada gizli bilgilerin durumu gibi birçok husus süreyi belirlemede önemlidir.
Sürenin belirlenmesinin ardından gizli bilginin tanımı ile birlikte bu bilgilerin nasıl korunacağı hususu ele alınmalıdır. Bu aşamada taraflara getirilen yükümlülükler ile gizli bilgileri veya kişisel verileri korumanın nasıl yapılacağı hususu detaylıca açıklanmalıdır. Tabi ki yükümlülüklerini ihlal eden tarafa uygulanacak olan cezai şartların da varlığı kaçınılmazdır. Cezai hükümler caydırıcı bir güç konumundadır. Son olarak da gizli bilgilerin iadesi konusu ele alınmalıdır.
Gizli bilgilerin iadesini talep edebilmek için sözleşmeye bu kapsamda bir madde eklemek faydalı olacaktır. Bu madde ile sözleşme sona erdikten sonra gizli bilginin iadesini talep edebilir veya derhal imhası istenebilir.
Müşteri gizlilik sözleşmesi, satıcı ile ürün veya hizmeti satın almak isteyen kişi arasında hazırlanan bir gizlilik sözleşmesi türüdür. Bu sözleşme, satıcı ile müşteri arasındaki ilişkide kullanılması gereken veri ve bilgilerin tarafların ifşa etmemeyi ve korumayı taahhüt ettikleri sözleşmedir.
Satıcı- müşteri ilişkisi içerisinde tarafların birtakım bilgileri paylaşmaları gerekmektedir. Bu bilgilerden bazıları kişisel veri veya gizli bilgi niteliğine sahip olabilir. Taraflar bu sözleşmeyi düzenleyerek bu bilgilerin ifşasını engelleyebilir ve korunmasını sağlayabilirler.
Müşteri gizlilik sözleşmesi düzenlenirken süre, gizli bilginin tanımı, tarafların yükümlülükleri, cezai şartlar hususları dikkatlice ele alınmalıdır.
Ortaklık çok uzun süredir iş dünyasında kullanılan ve önemli bir kuruluştur. Ortaklığın temelinde bir amaca yönelik olarak iki veya daha fazla kişinin beraber hareket etmeyi birbirlerine taahhüt etmesi vardır. Birlikte hareket eden bu kişiler doğal olarak ortaklık içinde oldukları amaca yönelik çalışmalarında birtakım gizli bilgileri aralarında paylaşmaktadırlar. Bunun sonucunda ortaklar arasındaki güvenin suistimale uğramasını engellemek ve gizli bilginin korunmasını sağlamak için ortaklar arasında gizlilik sözleşmesi imzalanabilir. Bu sözleşme bir gizli sözleşme türüdür.
Ortaklar arasında kurulacak bu sözleşmede ilk olarak gizli bilginin tanımının ne olacağı hususu belirlendikten sonra bahsi geçen bilgilerin ifşa edilmemesi ve korunması konuları taraflara getirilecek yükümlülükler ile koruma altına alınmalıdır. Bu yükümlülüklerin ihlali dolayısıyla uygulanacak cezai şartlar da caydırıcı unsur olarak sözleşmede kendine yer bulur.
Süre konusu ise tarafların ortak iradesi ile belirlenecek bir konudur. Genelde ortaklık ilişkisi süresince geçerli olan sözleşmeler olsa da bazı durumlarda sözleşmeye konu birtakım bilgiler için sözleşme sona erse de ifşa edilmemesi ve korunması şeklinde hükümler sözleşmeye eklenebilir.
Gizlilik insanlar için her zaman önemli bir konu olmuştur. İş, satış ve ortaklık ilişkileri bağlamında ise zaten önemli olan gizlilik konusu daha da önemli hale gelmektedir. Bahsi geçen ilişkilerde yapılacak sözleşme ile gizli bilgiler ve kişisel veriler alanında hukuki bir koruma sağlanması mümkündür. Bu koruma ile taraflar gizli bilginin tanımı, nasıl korunacağı, tarafların yükümlülükleri ve cezai şartlar gibi hususları belirleyerek kendilerini koruma altına alabilmektedirler.
