Kira Sözleşmesi Türleri ve Diğer Sözleşmelerden Farkı
Ayşenur Gömbeci
Kira sözleşmesi satış ve bağışlama sözleşmesinden farklı olarak taraflardan birine sözleşme konusu şeyin mülkiyetini kesin olarak devretme borcu yüklemez. Ayni haklardan olan intifa ve oturma hakkından farkı ise kiracının geçici kullanma hakkına sahip oluşudur ve bu hak şahsi bir haktır. Kiracının bir bedel ödeme borcunun varlığı veya sözleşmenin ivazlı oluşu kira sözleşmesini ariyet sözleşmelerinden ayırır.
Adi Kira Sözleşmesi
Yukarıda da bahsedildiği üzere TBK madde 299’da kira sözleşmesinin genel bir tanımı yapılmıştır, böylece bu tanım tüm kira sözleşmelerini kapsayacak şekilde oluşturulmuştur. Tanımda ‘şeyin kullanılması ve ondan yararlanılması’ ifadesi yer almıştır. Dolayısıyla kiraya verenin asli edimi kullandırma ya da yararlandırma olabilir. Ürün kirasının konusunu ise eşya oluşturabileceği gibi haklar da oluşturulabilir. Bu yüzden tanımın eksik yapıldığı söylenebilir. Çünkü ‘şey’ kavramına ürün kirasının bir diğer konusunu oluşturan hakların girdiği söylenemez. Fakat madde 357’de ise ürün kirasının konusunu hakların da oluşturabileceği belirtilmiştir. TBK madde 299 kapsamına hem adi kira hem de ürün kirası tanımı dahil edilmiştir. Fakat sadece adi kira tanımına yer verilmesinin daha isabetli olacağı söylenebilir.
Konut ve Çatılı İş Yeri Kira Sözleşmesi
Kira sözleşmesi uygulamada en çok konut ve çatılı iş yeri kiralarında kullanılmaktadır. İnsanların barınma ihtiyaçlarını karşılamak üzere inşa edilen etrafı ve üstü kapalı yerler konut olarak nitelendirilebilir. Kazanç elde etmek amacıyla ticari ve ekonomik faaliyetlerin yürütüldüğü veya bir mesleğin icra edildiği yere de iş yeri denilmektedir. İş yeri kira sözleşmesine TBK madde 339 ve 356 arası hükümlerin uygulanabilmesi için kiralananın çatılı olması gerekir. Belirtmek gerekir ki geçici kullanıma tahsis edilmiş taşınmazların altı aydan daha kısa süre için kiralandığı hallerde konut kirası söz konusu olmaz, ayrıca bu sözleşmeye konut ve çatılı iş yeri hükümleri uygulanmaz.
Ürün Kira Sözleşmesi
TBK madde 357’de verilen tanıma göre “Ürün kirası kiraya verenin, kiracıya, ürün veren bir şeyin veya hakkın kullanılmasını ve ürünlerin devşirilmesini bedel karşılığında bırakmayı üstlendiği sözleşmedir.” Maddenin ikinci fıkrası gereğince ürüne katılmalı kira ise, kira bedelinin devşirilecek ürünün belli bir oranı olarak kararlaştırıldığı ürün kirasıdır. Bu sözleşmenin konusu, ürün getiren bir taşınır, taşınmaz olabileceği gibi bir ticari işletme ya da hak olabilir.
