Startupların İhtiyaç Duyabilecekleri Sözleşmeler
N.Can Öztürk
Startuplar da normal iş alanlarının ihtiyaç duyduğu gibi birtakım sözleşmelere ihtiyaç duyarlar. Hatta bazı süreçlerde şirketlerin gereksinimlerinden farklı olarak birçok sözleşmeye daha ihtiyaç duydukları zamanlar olabilir. Bu sözleşmeler sonucunda tarafların ortak iradesini yansıtan bir metin ortaya çıkmakta ve iş dünyasında kimsenin istemediği muğlaklık kavramı ortadan kalkmaktadır.
Sözleşme içeriğine göre tarafların hak ve yükümlülüklerini belirleyecek ve aksi hallerle karşılaşılması durumundaki halleri ortaya koyacaktır. Bununla beraber girişim sürecindeki startuplara yapılan yatırımlarla ilgili olan sözleşmeler ve bu sözleşmelerin iyi şekilde hazırlanması son derece büyük önem arz etmektedir.
Buna karşın, sözleşme hazırlamayarak startup ekosistemine giren girişimlerin ise her ne kadar tutarlı bir girişim olsa dahi sorun yaşadıklarını görmekteyiz. Yazılı bir sözleşmenin olmadığı durumda birçok olumsuz durumun mümkün olacağı açıktır. Örneğin yapılan bir ortaklık sözleşmesinde tarafların girişime ayırdıkları sermayeleri, hisse oranlarını vb. birçok bilginin yer alması gerekliyken, bu sözleşmenin olmadığı ilişkilerde ortaklar arasında birçok problem oluşabilmektedir.
Startupların ihtiyaç duyabilecekleri sözleşmeler, temel olarak ortaklık sözleşmesi, gizlilik sözleşmesi, iş sözleşmesi, mesafeli satış sözleşmesi, Kişisel Verileri Koruma Kanunu aydınlatma metini ve kullanıcı sözleşmesi başlıkları altında incelenebilir.
Startup alanında ortaklık sözleşmeleri önemli sözleşmelerdir. Her ne kadar tek kişi ile kurulmuş ve bu şekilde gelişen girişimler mevcut olsa da mevcut girişimlerin çoğu ortaklık ilişkisi içerisinde kurulmuş veya belli bir aşamadan sonra bu niteliğe bürünmüş yapıdadır. Startup alanındaki ortaklık sözleşmeleri tam anlamıyla adi ortaklık sözleşmelerine benzemese de Türk Hukuk sisteminde bu alana özel bir ortaklık sözleşmesi türü yoktur. Bu sebeple, sözleşme serbestisi hükmüne dayanarak taraflar aralarında kendi düzenlemelerine yer veren ortaklık sözleşmeleri yapabilmektedirler. İki veya daha fazla kişinin güçlerini ortak bir amaca yönelik olarak birleştirmeyi taahhüt etmesi sonucu oluşan ortaklık sözleşmelerinde, ortakların hak ve yükümlülükleri ortaya koyulur ve bu hak ve yükümlülükler koruma altına alınır. Yazılı olarak hazırlanması tarafların faydasına olan sözleşmenin içeriğinde ise hisse dağılımı, karar alma şekli, temsil ve ortaklığın sona ermesi gibi hususlar detaylıca düzenlenmelidir.
Gizlilik sözleşmesi incelenirken ikili bir ayrım yapmak isabetli olacaktır: Ortaklar arasında gizlilik sözleşmesi ve Müşteri gizlilik sözleşmesi.
Ortaklar arasındaki gizlilik sözleşmesi genel ifadeyle gizli bilginin tanımının belirlendiği, tarafların bahsi geçen bilgileri korumaktaki yükümlülükleri ve ihlali halinde cezai şartların ele alındığı ve sözleşmenin sona erme koşullarının yer aldığı sözleşmedir. Ortaklar arasında imzalanan bu sözleşme ile taraflar birbirlerine bahsi geçen gizli bilgileri paylaşmayacaklarını ve koruyacaklarını taahhüt ederler.
Müşteri gizlilik sözleşmesinde ise satıcı ile müşteri arasındaki gizlilik şartlarının sözleşme ile düzenlenerek hukuki bağı kurmaktadır. Taraflar gizli bilgiyi paylaşmamayı ve korumayı taahhüt eder. Bu belgenin içeriğinde gizli bilginin tanımı, tarafların ne gibi hak ve yükümlülükleri oldukları ve yükümlülüklerin ihlal edilmesi durumunda cezai şartların uygulanışı gibi düzenlemeler hükme bağlanır.
Startup alanında incelenmesi gereken iş sözleşmeleri genelde uzaktan çalışma iş sözleşmesi ve kısmi zamanlı (part-time) iş sözleşmesidir. Girişimcilik alanının doğası gereği çalışan birçok kişi bu koşullarda çalışmaktadır. Bilindiği üzere asli iş sözleşmesi belirsiz süreli iş sözleşmesidir lakin kanun koyucu değişen çalışma şartlarına göre farklı türde iş sözleşmeleri hazırlayabilme hakkını taraflara tanımıştır.
Uzaktan çalışma iş sözleşmesi, mevcut teknolojik gelişmeler ışığında gün geçtikçe tercih edilmeye başlayan iş sözleşmesi tipidir. Bu sözleşme ile işçi işyeri dışındaki herhangi bir yerden kendine tanımlanan iş görme yükümlülüğünü yerine getirmeyi; işveren ise bu iş görme karşısında belli bir miktar para ödemeyi taahhüt eder. Sözleşmede işin tanımı, çalışma saatleri ve koşulları, çalışma bedeli, izin günleri, işveren tarafından sunulan ekipman veya benzeri araçlar varsa bunların durumu vb. birçok husus açıkça düzenlenmelidir. Bu tür sözleşmelerde işçi ile işveren arasındaki iletişim hususunu düzenlemek de tarafları önemli ölçüde rahatlatacaktır.
Kısmi zamanlı (part-time) iş sözleşmelerinde ise çalışanın çalışma süresi emsal işçinin çalışma süresinden az olduğu iş sözleşmesi tipidir. Bu sözleşmede, işçi sözleşmede belirtilen saat kadar iş görme yükümlülüğünü yerine getirmeyi; işveren ise sözleşmede belirtilen ücreti ödemeyi taahhüt eder. Bu sözleşme kapsamında çalışma süresi ve çalışma bedeli, işin tanımı, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihi düzenlenmelidir. Çalışanın alacağı ücret de emsal işçinin alacağı çalışma bedeline kıyasla çalışma süresini göz önünde bulundurularak hesaplanmalıdır.
Startup sektöründe çoğu iş online çalışmalar üzerinden yürümektedir. Yeni nesil bir iş modeli olarak sayabileceğimiz startup sektörünün doğasındaki bu online işlemlerin hukuki kısmı da sözleşmeler ile kurulmaktadır. Mesafeli satışların gerçekleşmesine olanak sağlayan mesafeli satış sözleşmesi, taraflar arasında yapılan satış işleminin, alınan ürün veya hizmetin detaylarını barındırmakla beraber satıcı ve alıcıya yüklenen yükümlülüklerin çerçevesini de çizmektedir. Bu bağlamda hukuki bağı kuran sözleşme, olası herhangi bir uyuşmazlıkta göz önünde bulundurulması gereken ve tarafların ortak iradesini belirten belge olacaktır.
2016 yılında Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren ve 2018 yılındaki değişikliklerle kapsamı arttırılan Kişisel Verileri Koruma Kanunu, kişilerin kişisel verilerinin işleneceği durumlarda onlara aydınlatma yapılmasını zorunlu hale getirmiştir. Bu aydınlatmalar çalışan adaylarına, müşterilere ve web sitesi ziyaretçilerine yapılan aydınlatmalar olarak sınıflandırılabilir. Her farklı alanda farklı kişisel veriler talep edileceği ve işleneceği için, tüm aydınlatma metinleri kendi bağlamı içinde değerlendirilmeli ve oluşturulmalıdır. Her metin kendi bağlamında oluşturulması gerekmesine rağmen KVK aydınlatma metinlerinde bulunması gereken birkaç temek nokta vardır. Bu noktalarda kişisel verinin tanımı, hangi verilerin nasıl, ne amaçlar ve hangi hukuki amaca yönelik olarak işleneceği, işlenen verilerin nasıl muhafaza edileceği ve kişisel verileri işlenen kişinin hakları hususları düzenlenmelidir.
Kullanıcı sözleşmesi, kullanıcıların kullanacağı platformun belirlediği koşulları kabul ettiği sözleşmedir. Bu sözleşmeler kullanılan platforma göre web sitesi için, SaaS yazılımları için veya mobil uygulamalar için farklı şekillerde düzenlenebilir. Aydınlatma metinlerinde olduğu gibi bu sözleşmelerin her birinin de kendi bağlamında düzenlenmesi gerekse de sözleşmede bulunması gereken genel geçer düzenlemelerden söz edilebilir. Bu düzenlemeler ise sözleşmenin konusu, tarafların hak ve yükümlülükleri, hizmetin kapsamı, teknik problemler, sorumluluğun sınırlandırılması, fikri mülkiyet hakları, mücbir sebepler ve uygulanacak hukuk ve uyuşmazlıklardır.
Gizlilik politikaları, kullanıcıların veya tüketicilerin verilerinin gizliliğinin korunmasını hedefleyen politikalardır. Bilindiği üzere bazen bir üründen veya hizmetten yararlanmak için birtakım verilerimizi sitelerle/ uygulamalarla paylaşmak mecburiyetinde kalmaktayız. Son zamanlarda verilere verilen önemin de artmasıyla bu verilerin gizliliğin korunması da önemli bir hal almaktadır. Buradan hareketle ürün veya hizmeti sunanlar, bahsi geçen verileri kullanmak için aldığı iznin yanında ne türden veri topladıkları, bu verileri nasıl topladıkları ve toplanan verilerin nasıl saklandığı ve korunduğu hususlarının yer aldığı bir gizlilik politikası metnine sahip olmalıdır. Bu esnada verilerin işlenmesine ve paylaşılmasına dair bilgilerin ve kişinin haklarının da politika metni içinde yer alması önemlidir.
Sonuç olarak, tüm ilişkilerde olduğu gibi startup alanındaki ilişkilerde de sözleşmeler son derece önemli rol oynamaktadır. Sözleşmeler ile taraflar arasında meydana gelebilecek uyuşmazlıkların engellenmesi mümkün hale gelir ve daha da önemlisi tarafların ortak iradesi kapsamında alınan kararlar yazılı bir belge ile ortaya koyulmuş olur. Taraflar arası hukuki ilişkinin kurulmasında kritik faktör olan sözleşmeler iyi şekilde hazırlandığında, sözleşme tarafların haklarını korur ve aksi ihlaller mevcut olduğunda da bunun ispatı için kaynak oluşturur. Yazının başında da belirtildiği üzere sözleşmeler ortamdaki belirsizliği kaldırmakta ve tarafların iradesi dahilinde ilişkilerine belli çerçeveler çizmektedir. Sözleşmeler hazırlanırken olabildiğince hukukçulardan yardım alınmalı ve alınan yarımla beraber gereksinimlere özgü sözleşmeler yazılmalıdır. Unutulmamalıdır ki ortaya koyulan belge içindeki düzenlemelerde ele alınan pek çok konu aslında ilişkinin nasıl ilerleyeceğini belirleyen yegane düzenlemelerdir.
Daha fazlasına ulaşmak ve yeni nesil sözleşme dünyasına dair içerikleri okumak için JETLEXA Blog'u ziyaret edin. Ürünlere daha yakından bakmak için şimdi demo talep edin! Sözleşme yönetimi sistemlerini bizimle keşfedin.
