Uzaktan Yapılan Sözleşme Türü: Mesafeli Sözleşmeler
Ayşenur Gömbeci
Dijitalleşmeyle birlikte insan davranışları ve tüketim alışkınlıkları büyük ölçüde dönüşüme uğradı. Bu nedenle kurumlar arası rekabet ve müşteri beklentileri de hızla değişti. Bunun en çok etki yarattığı alanlardan biri ise ticaret sektörü oldu. 2019 yılında yayınlanan TÜBİSAD (Türkiye Bilişim Sanayicileri Derneği) “Türkiye e-Ticaret Pazar Büyüklüğü” raporuna* göre 2018 yılında Türkiye’de e-ticaret Hacmi 59,9 milyar liraya ulaştı. Bu da gösteriyor ki gelişen teknoloji ve e-ticaretin hayatımıza nüfuz etmesiyle birlikte yeni ticari yöntemler ortaya çıktı. Bu yöntemlerden biri olan mesafeli sözleşme ise artık e-ticaretin vazgeçilmez bir unsuru haline geldi.
6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun madde 48 uyarınca mesafeli sözleşme; satıcı veya sağlayıcı ile tüketicinin eş zamanlı fiziksel varlığı olmaksızın, mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde, taraflar arasında sözleşmenin kurulduğu ana kadar ve kurulduğu an da dâhil olmak üzere uzaktan iletişim araçlarının kullanılması suretiyle kurulan sözleşmelerdir.
29188 sayılı Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik madde 4/e gereğince mesafeli sözleşme, yazılı, görsel, telefon ve elektronik ortamda veya diğer iletişim araçları kullanılarak ve tüketicilerle karşı karşıya gelinmeksizin yapılan ve malın veya hizmetin tüketiciye anında veya sonradan teslimi ya da ifası kararlaştırılan sözleşmeleri ifade eder.
Yukarıda verilen tanımlardan da anlaşılacağı üzere bir sözleşmenin mesafeli sözleşme niteliği taşıyabilmesi için birtakım koşulları sağlaması gerekir. Öncelikle aranan ilk koşul satıcı/sağlayıcı ve tüketicinin fiziken hiçbir şekilde bir araya gelmeden bu sözleşmeyi kurmalarıdır; uzaktan iletişim araçlarını kullanarak iradeler açıklanmalı ve sözleşme bu şekilde oluşturmalıdırlar. Taraflar sözleşme oluştururken fiziken bir araya gelerek iradelerini açıklarlarsa artık bu sözleşme mesafeli sözleşme niteliği taşımaz.
Tanımda yer alan ‘’mal veya hizmetlerin uzaktan pazarlanmasına yönelik olarak oluşturulmuş bir sistem çerçevesinde’’ hususu da mesafeli sözleşme açısından kritik öneme sahiptir. Bu anlamda satıcı/sağlayıcı ve tüketici sözleşmeyi mal veya hizmetin pazarlanması amacıyla oluşturulan bir sistem çerçevesinde kurmalıdır. Ancak bu şekilde sözleşme mesafeli sözleşme niteliği kazanabilir.
İnternet üzerinden iradelerin uyuşmasıyla oluşturulan her sözleşme mesafeli sözleşme değildir. Zira bunun için satıcının/sağlayıcının bu işi sürekli ve düzenli şekilde yürütüyor olması gerekir. Yukarıda bahsi geçen düzenlemelerin amacı da dezavantajlı konumda olan tüketiciyi korumaktır. Dolayısıyla bu şartın yerine getirilebilmesi için karşı tarafın güçlü bir pozisyonda olan satıcı konumunda olması gerekir.
Kanun zayıf olanı koruma düşüncesiyle satıcıya/sağlayıcıya kimi yükümlülükler getirmiştir. Bunlardan biri de ön bilgilendirme yükümlülüğüdür.
Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik madde 5 doğrultusunda satıcı/sağlayıcı aşağıda sıralanan hususların tamamını içerecek şekilde açık, anlaşılır ve kullanılan uzaktan iletişim aracına uygun bir şekilde tüketiciyi bilgilendirmelidir. Bu hususlar;
a) Satıcı veya sağlayıcının isim, unvan, açık adres, telefon ve varsa diğer erişim bilgileri.
b) Sözleşme konusu mal veya hizmetin temel nitelikleri.
c) Tüm vergiler dâhil olmak üzere mal veya hizmetin Türk Lirası olarak satış fiyatı.
ç) Varsa teslim masrafları.
d) Ödeme ve teslim veya ifa ile ilgili bilgiler.
e) Cayma hakkının kullanılmasının şartları ve bu hakkın nasıl kullanılacağı.
f) Uzaktan iletişim aracının kullanım bedelinin olağan ücret tarifesi üzerinden hesaplanmadığı durumlarda, bu iletişim aracının kullanılması nedeniyle tüketicilere yüklenen ilave maliyeti.
g) Mal veya hizmete ilişkin fiyat dâhil taahhütlerin geçerlik süresi.
ğ) Sözleşme konusunu, sürekli veya dönemsel olarak ifa edilen bir mal veya hizmet ediminin oluşturduğu hâllerde söz konusu sözleşmenin asgari süresi.
h) Belirsiz süreli veya süresi bir yıldan fazla olan borç ilişkilerinin feshedilme şartları.
Aynı zamanda yine bu yönetmeliğin 6. maddesi gereği tüketicinin ön bilgileri yazılı olarak teyit etmesi gerekir. Eğer ki sözleşme elektronik ortamda yapıldıysa teyit işleminin de elektronik ortamda gerçekleşmesi gerekir.
Mesafeli satış sözleşmelerinde tüketici herhangi bir sebep olmadan ve herhangi bir cezai şart ödeme zorunluluğu olmadan on dört gün içerisinde sözleşmeden cayma hakkına sahiptir. Mesafeli sözleşmelerde cayma hakkının kullanılabilme şartlarına ve cayma hakkı sürecine ilişkin bilgiler ön bilgilendirme formunda mutlaka yer almalıdır. Aksi halde tüketici on dört günlük süreye tabi kalmadan cayma hakkını kullanabilir. Ancak bu hakkın kullanım süresi de cayma süresinin bittiği günden itibaren 1 yıldır.
Bu süreler malın teslim alındığı yahut sözleşmenin akdedildiği günden itibaren işlemeye başlar.
Kaynak:
*http://www.tubisad.org.tr/tr/images/pdf/dd-tusiad-eticaret-raporu-2019.pdf
